Gwelsom amrywiad lleol sylweddol yn y ffordd y ceir mynediad at wasanaethau meddyg teulu yn ystod ein gwaith ymchwil. Fe allai hyn fod wedi dod yn amlycach yn ystod y pandemig.
Mae llawer o bractisiau’n ceisio rheoli’r galw trwy gyfyngu ar yr amser y mae offer ymgynghori ar-lein ar gael, neu eu diffodd yn llwyr. Mae llawer wedi diffodd y gallu i drefnu apwyntiadau ar-lein. Mae rhai wedi cyfyngu ar y gallu i drefnu apwyntiadau, ac felly’r unig opsiwn sydd ar gael i’r dinesydd yw ffonio yn y bore i ofyn am apwyntiad ar yr un diwrnod.
Mae’r camau gweithredu hyn yn ddealladwy o ystyried y drafferth i fodloni’r galw a heriau penodol y pandemig. Fodd bynnag, nid penderfyniadau sy’n canolbwyntio ar y dinesydd yw’r rhain ac mae perygl y gallant roi rhai dinasyddion dan anfantais.
Gwelsom rywfaint o dystiolaeth y gallai’r amrywiad mewn modelau mynediad (gweler adran 5.7) effeithio ar ganlyniadau iechyd i ddinasyddion o un practis i’r llall. Adroddodd y rhai hynny a oedd wedi agor gwasanaethau ymgynghori ar-lein am fwy o amrywiaeth yn y grwpiau o bobl a oedd yn cysylltu trwy’r sianeli newydd hyn. Y goblygiad yw bod cynnig dewis o sianeli’n gallu gwella cyfraddau cysylltu ar gyfer grwpiau penodol, gan wella canlyniadau iechyd o bosibl a lleihau costau yn y system iechyd a gofal ehangach. Gallai cyfyngu ar opsiynau fod yn cael effaith groes.
Hefyd, mae astudiaeth ynglŷn ag effeithiau COVID yng Nghymru (yr adroddiad Drws ar Glo, 2021) yn disgrifio sut mae anghydraddoldeb wedi dwysáu i bobl anabl ers 2019. Mae mynediad at ofal iechyd ymhlith nifer o feysydd yr effeithiwyd arnynt yn sylweddol. Mae’r achosion craidd yn cynnwys diffyg ystyriaeth syml ynglŷn ag effaith newidiadau diweddar, yn ôl yr adroddiad.
Wrth i’r galw gynyddu, un maes lle y gallai anghydraddoldeb fod yn cynyddu yw lle nad yw proses trefnu apwyntiadau “un ateb i bawb” yn adnabod dinasyddion yr ystyrir eu bod yn agored i niwed oherwydd eu cyflyrau iechyd. Dywedodd dau gyfranogwr â salwch cronig difrifol na chawsant driniaeth flaenoriaethol wrth geisio gweld meddyg teulu. Ar ôl aros yn hir ar y ffôn, bu’n rhaid iddynt ddilyn yr un broses llywio gofal â phawb arall.